قرارداد هوشمند چیست؟

قرارداد هوشمند واژه‌ای است که این روزها زیاد می‌شنوید. اگر می‌خواهید با قرارداد هوشمند، مزایا و معایب اسمارت کانترکت‌ها و کاربردهای قرارداد هوشمند آشنا شوید، در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.

قرارداد هوشمند یعنی چه؟

قرارداد هوشمند یا smart contract ابزاری نوین است که قصد دارد جایگزین قرارداد‌های سنتی شود. این سبک از قرارداد کمک می‌کند تا معاملات خود را بدون نیاز به واسطه‌ها انجام دهید.

بیشتربخوانید: بلاکچین مارکتینگ چیست؟

مثال: تصور کنید قصد فروش ماشین خود را دارید، پس باید اسناد و مدارک متفاوتی را آماده کنید. حال می‌توانید به جای اینکه تمام اقدامات را خودتان انجام دهید، ماشین را به یک نمایشگاه ماشین برده و از آنها بخواهید که ماشینتان را بفروشند.

در این شرایط نمایشگاه‌دار به عنوان یک واسطه و نفر سوم وارد معاملة شما وخریدار می‌شود. هزینه‌ای که او در قبال این خدمات دریافت می‌کند، سود شما از فروش ماشینتان را کاهش می‌دهد.

اسمارت کانترکت‌ها کار را ساده می‌کنند، برای مثال می‌توان این قرارداد هوشمند را جوری تنظیم کرد که هرگاه توافقات مندرج در قرارداد انجام شد و پول ماشین با مبلغ دقیق به حساب شما واریز شد، مالکیت ماشین به صورت خودکار به خریدار منتقل شود.

با وجود قرارداد هوشمند دیگر نیازی به حضور واسطه بین شما و خریدار نیست و هرگاه تمام شروط قرارداد انجام شود، معامله به طور خودکار رخ می‌دهد.

قرارداد هوشمند به زبان ساده

قرارداد هوشمند به مبادلة بدون واسطة شما کمک می‌کند. به سادگی می‌توانید سهام، ارز دیجیتال و سایر دارایی‌های خود را به دیگری انتقال دهید. این فرایند به شکل غیرمتمرکز و قابل ردگیری انجام می‌شود.

قرارداد‌های هوشمند بر بستر بلاکچین‌ها پیاده‌سازی می‌شوند. این قرارداد‌ها از قانون «اگر…، سپس…» پیروی می‌کنند و این باعث کاهش امکان می‌شود.

بیشتربخوانید: بهترین پروژه های بلاکچین در 2022

کاربرد‌های قرارداد‌ هوشمند

اشتباه نیست اگر بگوییم قرارداد‌های هوشمند برای متحول کردن زندگی انسان‌ها آمده‌اند. کاربرد اسمارت کانترکت‌ها بسیار متنوع وگسترده است؛ خرید از دستگاه‌های خودکار فروش نوشیدنی را در نظر بگیرید: با انتخاب نوع نوشیدنی و پرداخت مبلغ دقیق شما می‌توانید نوشیدنی خود را دریافت کنید.

این ساده‌ترین کاربرد یک قرارداد هوشمند است. حال موارد استفاده از آن را در سطوح بزرگتر بیان می‌کنیم:

• به کارگیری در زمان انتخابات
• استفاده از قرارداد هوشمند در خرید و فروش دارایی‌ها و سهان
• استفاده در شبکة لجستیک (برای کنترل مراحل سفارش از اولین تامین کننده تا سفارش دهنده، خصوصا دربارة کالاهایی که محدودیت زمانی برای مصرف دارند مانند داروها)
• رفع مشکل نقض قوانین حق نشر و کپی رایت: با ایجاد یک قرارداد هوشمند می‌توان از دسترسی غیرقانونی به محتواهای دارای کپی رایت جلوگیری کرد، بدین صورت که فرد تنها پس از خرید حق اشتراک می‌تواند به محتوا دسترسی داشته باشد و در صورت انتشار غیر مجاز، قابل پیگیری خواهد بود.
• کاربرد اصلی اسمارت کانترکت‌ها را می‌توان در معاملات رمزارزهایی مثل بیت کوین، اتریوم و … که بر بستر بلاکچین‌ها هستند دانست. البته اتریوم تنها یک رمز ارز نیست و بستری را برای انجام قراردادهای هوشمند ایجاد کرده است.

بلاکچین‌ها به سبب ویژگی غیرمتمرکز بودن، شفافیت و قابلیت پیگیری، بستر اصلی قراردادهای هوشمند را فراهم کرده‌اند. وقتی قرارداد هوشمند منعقد می‌شود تمام نودها می‌توانند آن را مشاهده کنند و در تمام زنجیره اثر می‌گذارد، با این وجود امکان تغییر در آن نیست که باعث امنیت معامله می‌شود.

توقف و جلوگیری از اجرای یک قرارداد هوشمند بر روی اتریوم، حتی توسط برنامه نویس قرارداد نیز غیرممکن است.

بیشتربخوانید: کاربرد بلاکچین در صنعت آموزش

اجزای قرارداد هوشمند

هر معامله دارای چندین جزء است که باید پیش از عقد قرارداد تعیین شود، بخش‌های مهم قرارداد هوشمند شامل:

1. مورد معامله: آنچه که موضوع قرارداد و معامله است باید تعیین شود تا قرارداد آغاز شود.
2. طرفین معامله باید مشخص شوند و از طریق امضای دیجیتال خود که به شکل کدهای اختصاصی است قرارداد را تأیید کنند.
3. اوراکل (Oracle): یک اوراکل بانک اطلاعات خارجی‌ای است که اطلاعاتی را که ممکن است قرارداد، پیش از اجرا، نیاز به بررسی آن داشته باشد تامین می‌کند. مثلا دو نفر با یک قرارداد هوشمند روی آب و هوای روز آینده شرط‌بندی می‌کنند، اگر دما بالای 20 درجه بود شخص «الف» و اگر دما زیر 20 درجه باشد شخص «ب» برنده است. حال برای اجرای این قرارداد نیاز است که سایت هواشناسی بررسی شود تا برنده مشخص گردد. اوراکل اطلاعات را از سایت هواشناسی دریافت و در اختیار بلاکچین می‌گذارد تا قرارداد را پیش ببرد.
4. پلتفرم مشخص و انحصاری: هر اسمارت کانترکت در بستر بلاکچین یک پلتفرم خاص اجرا می‌شود و بین نودهای تمام آن پلتفرم، که از طریق یک کلاینت رسمی متصل شده‌اند منتشر می‌شود. اتریوم از محبوبترین پلتفرم‌های قرارداد هوشمند است.

مزایا و معایب قرارداد هوشمند

قراردادهای هوشمند هم مثل هر نوآوری دیگری دارای مزایا و معایبی هستند که در اینجا به بررسی این موارد خواهیم پرداخت:

مزایای اسمارت کانترکت‌ها

امنیت بالا: این قراردادها چون رمزگذاری شده‌اند و در سراسر شبکه توزیع می‌شوند دیگر قابل دستکاری یا تغییر نیستند و این سبب امنیت قرارداد می‌گردد.

سرعت زیاد: خودکار شدن فرآیند باعث سریع‌تر شدن معاملات شده است.

کاهش هزینه: حذف واسطه‌ها به کم شدن هزینه‌ها کمک کرده است.

اعتماد: در این قراردادها مسئله اعتماد بین طرفین حل شده است زیرا به صورت مشروط برنامه‌ریزی گردیده و تنها در صورتی نقل و انتقالات انجام می‌شود که تمام شروط قید شده در قرارداد اجرا و تایید شوند.

معایب قراردادهای هوشمند

اشتباه برنامه نویسی: این قراردادها به صورت کدنویسی و توسط برنامه نویسان نوشته می‌شوند. اگر در این مرحله اشتباهی رخ دهد غیر قابل جبران خواهد بود.

دیگر اینکه دستمزد برنامه نویسان مبالغ قابل توجهی است که در بخش هزینه‌ها باید به آن توجه داشت.

قوانین نامشخص: هنوز دولت ها قانون مدونی درباره قراردادهای هوشمند تصویب نکرده‌اند و این ممکن است باعث بروز مشکلاتی شود.

قراردادهای هوشمند در‌کدام بلاک چین ها قابل پردازش اند؟

همانطور که گفته شد یک قرارداد هوشمند در ساختار بلاکچینی توزیع می‌شود. بلاکچین هایی که از این قرارداد پشتیبانی می‌کنند در جدول زیر آمده اند:

نتیجه گیری

قراردادهای هوشمند برای سرعت بخشیدن به زندگی اقتصادی انسان ابداع شده‌اند. کاربرد این قراردادها از خرید یک نوشیدنی از دستگاه‌های خودکار تا معاملات رمزارزها گسترده است. سرعت، امنیت، دقت و شفافیت از مزایای قراردادهای هوشمند است. معایب آن نیز شامل غیرقابل جبران بودن هرگونه خطای کدنویسی، هزینه بالای کدنویسی و نبود قوانین مشخص می‌باشد.

به کارگیری این قراردادها روز به روز بیشتر می‌شود و می‌توان امیدوار بود که در آینده ای نه چندان دور جایگزین معاملات سنتی شوند.